General Note
Há muito assinalada como exemplo explícito do conhecimento que D. Dinis tinha da poesia provençal, esta cantiga de D. Dinis tem ainda uma estrutura formal semelhante à da composição de Peire Vidal Plus que.l paubres, quan jatz el ric ostal, como detetaram Canettieri e Pulsoni1. Embora D. Dinis utilize estrofes de sete versos e não de oito, como no original, a adaptação musical não levanta problemas de maior, como se demonstra, bastando não utilizar a penúltima frase melódica. Note-se ainda a utilização da palavra senhor, que D. Dinis conserva na mesma posição do original (em rima do terceiro verso). A ligação do poema dionisino a esta melodia parece ser confirmada pela opção de fazer coincidir a palavra-rima (bem) com o salto melódico de sexta maior no final da sexta frase: na verdade, tal gesto musical é único em todo o repertório trovadoresco occitano; essa singularidade surge assim textualmente aproveitada para destacar a ideia-chave que perpassa o poema, a de cantar as múltiplas bondades da amada.Para o texto de Vidal, a edição base seguida foi a de Anglade2, com sugestões de Avalle3.
Bibliographic references
1
Beltran, Vicenç
(2009),
“Lopo Liáns, em cas da Ifante”, in Medievalismo en Extremadura - Estudios sobre Literatura y Cultura Hispánicas de la Edad Media,
Cáceres, Universidad de Extremadura
Access the web page
2
Arbor Aldea, Mariña
(2001),
O cancioneiro de don Afonso Sanchez. Edición e estudio,
Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela
3
Arbor Aldea, Mariña
(2010),
"Lais de Bretanha galego-portugueses e tradición manuscrita: as relacións entre B e L", in XXV Congrès Internationale de Linguistique et Philologie Romanes, Insbruck, 2007,
Berlin-N.York, De Gruyter
Contrafactum
Quer'eu em maneira de proençal
fazer agora um cantar d'amor
e querrei muit'i loar mia senhor
a que prez nem fremosura nom fal,
nem bondade; e mais vos direi en:
tanto a fez Deus comprida de bem
que mais que todas las do mundo val.
Ca mia senhor quiso Deus fazer tal,
quando a fez, que a fez sabedor
de todo bem e de mui gram valor,
e com tod'est[o] é mui comunal
ali u deve; er deu-lhi bom sem
e des i nom lhi fez pouco de bem
quando nom quis que lh'outra foss'igual.
Ca em mia senhor nunca Deus pôs mal,
mais pôs i prez e beldad'e loor
e falar mui bem e riir melhor
que outra molher; des i é leal
muit'; e por esto nom sei hoj'eu quem
possa compridamente no seu bem
falar, ca nom há, tra'lo seu bem, al.
Model
Peire VidalPlus que.l paubres, quan jatz el ric ostal,
que noca.s planh, sitot s'a gran dolor,
tan tem que torn ad enòi al senhor,
no m'aus planher de ma dolor mortal.
Be.m dei doler, pòs cela.m fai orgolh,
que nulha re tan no dezir ni volh:
sivals d'aitan no.lh aus clamar mercé,
tal paor ai qu'adès s'enòi de me.
Aissi com cel que bada.l veirial,
que.l sembla bels contra la resplandor,
quant eu l'esgar, n'ai al còr tal douçor,
qu'eu m'en oblit per leis que vei aital.
Be.m bat Amors ab las vergas qu'eu colh,
car una vetz, en son reial capdolh,
l'emblei un bais don al còr mi sové.
Ai! com mal viu, qui çò qu'ama no ve!
Si m'ajut Dèus, pecat fai criminal
ma bela dòmna, car ilh no.m socor:
qu'ilh sap qu'en leis ai mon còr e m'amor
tan qu'eu non pens de nulh autre jornal.
Doncs, per que.m sona tan gen ni m'acolh,
pòs prò no.m te de çò don plus mi dolh?
E cuja.m doncs aissi lonhar de se?
Ans sofrirai çò qu'ai sofert ancsé.
Que sofrir tanh a senhor natural
los tortz e.ls dreitz e.l sen e la folor;
car grèu pot hom de guerr'aver honor,
pòs qu'es ses grat faiditz de son logal.
Be sui faiditz, si de s'amor mi tolh!
No m'en tolrai, ans l'am mais que no solh,
e tenrà.m vil, si d'amar mi recré:
non o dèu far, car per amor m'avé.
Qu'aissi m'a tot ma dòmn'en son cabal,
que si.m fai mal, ja no.m n'aurà peior:
que.l sièus plazers m'a tan douça sabor,
que ges del mèu no.m remembra ni.m cal.
Non es nulhs jorns s'amors el còr no.m brolh,
per qu'ai tal jòi, quan la vèzon mei olh
e quan mos còrs pensa de son gran be,
qu'el mon no volh ni dezir autra re.
Sabètz per que.lh port amor tan coral?
Car anc non vi tan bela ni gensor
ni tan bona, don tenh qu'ai gran ricor,
car sui amics de dòna que tan val.
E si ja vei qu'ensems ab mi.s despolh,
melhs m'estarà qu'al senhor d'Eissidolh,
que manté pretz, quant autre s'en recré,
e non sai plus, mas aitan n'a Jaufré.
Als quatre reis d'Espanh'estai mout mal,
car no volon aver patz entre lor!
Car autramen son ilh de gran valor,
adreit e franc e cortés e leial,
sol que d'aitan gensesson lor escolh,
que virèsson lor guerr'en autre folh,
contra la gen que nostra lei no cre,
trò qu'Espanha fos tòta d'una fe.
Bels Castiatz, senher, per vos mi dolh,
car no.us vei lai e car mi dons no.m ve,
Na Vierna, cui am de bona fe.
Eu dic lo ver, aissi com dir lo solh:
qui ben començ'e poissàs s'en recré,
melhs li fora que non comencés re.